Eğirdir Koşullarında Organik Meyve Yetiştiriciliği

ORGANİK KİRAZ YETİŞTİRİCİLİĞİ

1. GİRİŞ
Kiraz dünyada geniş bir yayılım göstermesine rağmen; ticari üretimi en fazla Türkiye, İran A.B.D, Almanya, İtalya, İspanya’ da yapılmaktadır (Anon 2002). Üretim miktarı açısından Türkiye 250.000 tonluk üretimi ile dünyada 1. sırada yer alırken organik kiraz üretimi sadece 386 tondur. Diğer meyve türlerinde olduğu gibi organik kiraza yurtdışından fazlaca talep vardır. Son yıllarda Türkiye kiraz dış satımında önemli bir fırsat yakalamıştır. Avrupa’da Türk Kirazı kavramı oluşmuş, bu kavramın oluşmasında 0900 Ziraat Kiraz çeşidinin önemli etkisi olmuştur. Gerçekten iri, sert, tatlı meyve eti, çatlamaya dayanıklı meyvesi, uzun yeşil sapı, yola ve muhafazaya dayanıklılığı ile 0900 Ziraat dünyanın en önemli kirazları arasına girmiştir. Türkiye’de kiraz değişik ekolojilerde yetiştiği için iç ve dış pazarlarda 2 aylık bir süre peryodu içinde bulmak mümkündür. Kemalpaşa’da (İzmir) başlayan derimler daha sonra Honaz (Denizli) sonra Sultandağı, Derçine (Afyon), Akşehir (Konya) daha sonra da Toroslara, Andıran’a (K.Maraş) çıkmakta ve böylece uzun bir süre pazarı doldurmaktadır (Kaşka, 2001). Bu bölgelerde geleneksel kiraz üretiminin yanında organik kiraz üretiminin artması ile dünya pazarındaki rekabet şansımız daha da artacaktır.

Ülkemizde organik kiraz yetiştiriciliği çalışmaları henüz çok yeni olup ilk çalışmalar organik kiraz üretiminin ümit verici olduğunu ortaya koymaktadır.

Organik kiraz yetiştiriciliği yapabilmek için organik tarım sisteminin işleyişini ve kurallarını iyi bilmenin yanında kirazın yetiştirme tekniğini, iklim ve toprak isteklerini de iyi bilmek gerekir.


2. İKLİM İSTEKLERİ
Kiraz yetiştiriciliği için iklim faktörlerinden en önemlisi sıcaklıktır. Kirazlar aşırı sıcak ve aşırı soğuklara dayanamazlar. Bitkinin odun kısımları -40 oC ye dayanabildiği halde açmış çiçekler -2 oC de zarar görürler (Eriş ve Barut, 1993). Çiçeklenmeye yakın dönemdeki yağışlar döllenmeye engel olduklarından, olgunlaşmaya yakın yağışlar ise meyve çatlamasına neden olduklarından zararlıdır (Anon, 1997)..

Kirazın kış dinlenme isteği genel olarak 7 oC nin altında 1000 saat olarak kabul edilir ama bu çeşitlere göre değişiklik gösterebilir. Kış dinlenmesi açısından memleketimiz kiraz yetiştiriciliğinde özellikle Akdeniz ve Ege Bölgesi önem kazanmıştır. Ege bölgesinde turfanda kiraz yetiştiriciliği ile ürünler iyi fiyatla satılabilir. Buralarda kış dinlenme isteği fazla yüksek kalitedeki çeşitlerle bahçe tesisine gidilirse dinlenme yetersizliği nedeniyle büyük zararla karşılaşılabilir (Özbek, 1978).

3. TOPRAK İSTEKLERİ
Kirazlar toprak açısından seçidir. İyi drena edilmiş, derin, havalanabilen ve yaz aylarında düzenli olarak sulanabilen topraklar kirazlar için en uygun topraklardır (Eriş ve Barut, 1993). Drenajı iyi olmayan, çok nemli soğuk ve ağır topraklar kirazlar için hiç elverişli değildir. Çok kurak, kumlu ve çakıllı topraklarla fazla kireçli topraklar da kirazlar için elverişli değildir. Taban suyunun yüksek olduğu yerlerde kökler yüzlek kalır ve zayıf olur (Özbek, 1978). Ağır ve çok su tutan topraklar zamklanmaya, kök çürümelerine sonuçta ağaçta kurumalara neden olur.

4. YETİŞTİRME TEKNİĞİ

4.1 BAHÇE TESİSİ
Kiraz bahçesi kurulacak arazi dikimden 1- 2 ay önce derince sürülerek alt tabaka işlenmeli, arazi düz değilse tesviye edilmeli, drenaj zorunluluğu olan arazilerde drenaj hendekleri açılmalıdır. Kiraz bahçesi tesisinde dikkat edilmesi gereken en önemli konular, çeşit, anaç ve dölleyici çeşit seçimidir.

Çeşit seçiminde; pazarlanabilirliği, erkenci, geççi, kendine verimli ve kendine kısırlık durumu iyi bilinmelidir.

Anaç seçiminde; bitkiye bodurluk sağlaması, toprak yapısına uygunluğu (örneğin, taban ve sulu arazilere kuş kirazı idris anacına göre daha uygun, sulama suyunun kısıtlı olduğu yerlerde idris anacı kuş kirazına göre daha uygun olabilir) göz önünde bulundurulmalıdır.

Dölleyici çeşit seçiminde; tesis edilecek kiraz çeşidini hangi çeşitlerin dölleyeceği tesbit edilmeli ve sayısı çok iyi hesaplanmalıdır.

4.2. SULAMA
Genel olarak kiraz yetiştiriciliğinde yıllık yağış 600 mm. nin üzerinde ve mevsimsel olarak iyi dağılım göstermişse bahçelerin sulanmasına pek gerek kalmaz Bu yağışın altında ise yaz aylarında sulama yapılmalıdır. Burada dikkat edilecek konu suyun kalitesi, sulama zamanı ve sulama şeklidir. Sulama tipi olarak önerilebilecek en iyi sulama şekli damla sulama şeklidir.

4.5. GÜBRELEME
Dikimden 1-2 yıl önce yeşil gübreleme yapmak özellikle azot kaynağı ve toprağın ıslahı açısından önemli bir kazanç olacaktır. Dikim sonrası yeşil gübreleme ağaç taç izdüşümüne fiğ gibi baklagil bitkisi ekilerek yapılabilir. Asıl besin kaynağı çiftlik gübresidir. Bitkinin besin ihtiyacına göre (dekara 1-5 ton arasında) iyi yanmış çiftlik gübresi verilmeli ya da besin madde içeriği özel olarak hazırlanan organik çiftlik gübrelerini önerilen dozlarda kullanmalıdır. Bunların yanında toprağın yapısını düzeltici ve bitkiye besin kazandırıcı olarak Klinoptilolit,, humik asit, deniz yosunu, mikoriza, bakteri vb. gibi organik maddeler kullanılabilir. Gübrelemede dikkat edeceğimiz en önemli konu kullanılacak ürünlerin kontrol ve sertifika kuruluşlarınca organik gübre olarak onaylanmış olmasıdır.

4.6. BİTKİ HASTALIK VE ZARARLILARIYLA MÜCADELE

Hastalıklarda Kullanılabilecek Preperatlar
Yaprakdelen hastalığı, Bakteriyel kanser, Armillaria ve Rosellinia kök çürüklüğü: Yönetmeliğin izin verdiği miktarlarda Bordo bulamacı (Göztaşı+ Kireç) Kullanılacak bakır yönetmeliğin izin verdiği ölçüde olmalıdır.

Zararlılarda ve Kullanılabilecek Preperatlar
Kiraz sineği: Kültürel önlemler, biyoteknik mücadele (Sarı yapışkan tuzaklar vb.)

Kırmızı örümcek: Kükürt uygulaması

Yaprak biti: Arap sabunu

Meyve ağacı dipkurtları: Kireç uygulaması

Elma yaprakbükeni: Besi tuzağı (1 lt.için; 900 ml su+100 ml şarap+25 g toz şeker+25 ml sirke)

Çiçek zınnı (ergin): Feroman içerikli mavi renkli tuzaklar, mavi renkli su dolu leğen.

KAYNAKLAR
Anonim, 1997. Kiraz Çeşit Kataloğu. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Ankara

Anonim, 1999. Science News. Briefs. September 25.p.207.

Anonim, 2000. Tarımsal Yapı. DİE. Ankara

Anonim, 2002. Tarım İstatistikleri Özeti 1982-2001. DİE.Ankara

Eriş, A., E. Barut, 1993. Ilıman İklim Meyveleri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 57. Bursa.

Konarlı, O., 1997. Çilek. Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı. Yayın No:26. Yalova

Kaşka, N., 2001. Türkiye’nin Sert Çekirdekli Meyvelerde Üretim Hedefleri Üzerine Öneriler. I. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, Yalova

Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No:128. Adana

Russ, N., 2001. Turkey Organic Products. USDA. Foreign Agricultural Service, GAIN Report TU1029. Ankara, TURKEY

Türemiş N., A.I.ÖZGÜVEN, S.PAYDAŞ, 2000. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Çilek Yetiştiriciliği. TÜBİTAK. Adana.
Kaynak : tedgem.gov.tr